Những khái niệm căn bản của phong thủy âm trạch
Long: Long là mạch đất. Dựa theo kiến trúc của vỏ trái đất mà hình thành ra các lớp lang của các tầng địa chất.
Long là phần địa khí xen kẽ giữa các lớp lang. Long (Mạch đất) có chỗ rộng chỗ hẹp, chỗ yếu chỗ mạnh, chỗ chìm chỗ nổi, chỗ ẩn chỗ hiện, chỗ ngắn chỗ dài. Long lớn thường biểu hiện qua mạch núi hay dòng sông chạy dài hàng ngàn km, long nhỏ thường không có biểu hiện bề ngoài rất khó nhận biết.
Long luôn dịch chuyển không ngừng, đặc biệt là long nhánh (các nhánh nhỏ của Long).
Huyệt: Huyệt là trung tâm ngưng tụ của long, đó là chỗ có nhiều linh khí. Vì huyệt là một vạt đất nhỏ, trong khi long là một mạch chạy dài, quãng ngưng tụ của long thường có một phạm vi tương đối lớn. Việc tìm ra huyệt ở chỗ nào là một vấn đề rất phức tạp.
Vì thế, người xưa có nói “ba năm tầm long, mười năm điểm huyệt” là muốn ám chỉ mức độ kỳ công của việc này. Chỗ tốt nhất gọi là huyệt vị, nếu điểm trúng chỗ này thì coi như chọn được chỗ phát phúc cho cả dòng tộc.
Sa: Sa là đồi núi xung quanh huyệt mộ. Núi có thanh có trọc, có thấp có cao, có tú có hiểm, có dáng có hình. Bản chất núi là một điểm ngưng kết của khí mạch, có thể là núi hung cũng có thể là núi cát, tùy theo tướng mạo bên ngoài mà đoán được.
Mộ và núi giống như chủ và khách. Lấy khách định chủ. Bỏ qua việc định huyệt theo long mạch thì đối với đa số nghĩa trang, chúng ta giả định mộ không có long mạch. Khi đó mộ đó cát hay hung phụ thuộc vào hướng mộ và sự tác động của sa ở xung quanh.
Thủy: Thủy là dòng nước, hồ nước hay là chỗ khuyết lõm của một vùng đất gần mộ. Thủy có ảnh hưởng rõ ràng nhất đến sự hưng vong của mộ. Nếu là dòng sông, suối, hay khe núi thì căn cứ vào vị trị trí của điểm thủy chảy đến và thủy chảy đi đi mà xét lường họa phúc.
Nếu là ao hồ, đầm nước yên tĩnh thì căn cứ vào vị trí của nó mà định dữ lành. Không phải vùng nào cũng có sa nhưng nhiều nơi dễ có thủy. Vì thế, việc ứng dụng thủy trong phong thủy cho âm trạch khá phổ biến.
Sao: Sao là các vị tinh tú trên trời ảnh hưởng tới mộ. Có chòm ở bắc cực, có chòm ở phía nam, có chòm ở phía đông, có chòm ở phía tây, có chòm ở đường xích đạo, tất cả vẫn ngày đêm tương tác. Tuy mồ mả nằm dưới đất sâu nhưng ảnh hưởng của các tinh cầu trên cao lại không hề nhỏ. Xa xôi thế mà lại rất gần, đó chính là sự vi diệu của đất trời, sự nhất quán của tạo hóa. Phong thủy âm trạch không thể tách rời các sao, nó như âm và dương, trái ngược mà khăng khít.
Vận: Vận là thời gian được tính theo các chu kỳ dài ngắn. Có vận vài tháng, có vận vài năm, có vận trăm năm, nhằm giới hạn quãng kỳ thịnh suy của huyệt mộ. Khi vận tốt đến thì gia tộc phất lên, công thành danh toại, con cháu đề huề, gia sản giàu có. Khi vận xấu đến thì gia cảnh đi xuống, nghèo khó, hiểm nguy, giống nòi thui chột, sự nghiệp bế tắc.
Tứ linh: Tứ linh là thanh long, bạch hổ, huyền vũ, chu tước. Thanh long bên trái, bạch hổ bên phải, huyền vũ phía sau, chu tước phía trước. Đây là bốn linh vật được gán vào xung quanh mộ, tùy theo địa thế xung quanh mà tỏ tường nhiều ít.
Những khái niệm căn bản của phong thủy âm trạch rất nhiều, một lời khó nói hết nên chúng tôi chỉ liệt kê ra đây vài thuật ngữ thường gặp mà thôi.